Agenda

PAND P: GEVEZE BERBER

Adres:
PAND P
Leenderweg 65, 5614 HL Eindhoven

Entree: €12,50

Tanzimat dönemi tiyatro ve mizah sanatının en önemli temsilcisi Ali Bey’den özgün komedi.

Konu: Tanıdık berber yerine gelen geveze bir berberin yarattığı gülünç olayları anlatmaktadır.

Ali Bey kim dir?
(d.1844 - ö. 3 Şubat 1899 )

1844 yılında İstanbul doğumlu olduğu bilinen Direktör Ali Bey, Tanzimat dönemi yazarlarımız arasında yerini almıştır. Tanzimat döneminin en iyi tiyatro yazarlarından bir tanesi olan Direktör Ali Bey, yaşadığı dönemde sanat ve tiyatronun gelişiminde önemli rol oynayan bir kişiliktir. Dil bilgisi kuvvetli olan Ali Bey, yaşamı boyunca birçok görevde çalışmıştır. Çalışmış olduğu görevler arasında müfettiş, mutasarrıf, vali gibi makamlar da vardır. Birçok farklı işte çalışan Ali Bey’in lakabındaki Direktör ibaresinin de Düyûnu Umumiye Direktörlüğünde çalışmış olmasından dolayı geldiği ve artık bu isimle anılmaya başladığı bilinmektedir.
Bu dönemin sayılı tiyatro yazarlarından bir tanesi olan Ali Bey, yazdığı tiyatro oyunlarının birçok kişi tarafından duyulmaya başlanması üzerine bir kısa sürede birçok kişi tarafından tanınmıştır. 1899 yılı şubat ayında öldüğü düşünülen Direktör Ali Bey’in mezarı babasının yanında yani Anadolu hisarındaki Göksu Mezarlığındadır.

Edebi Kişiliği

1. Ali Bey, Türk tiyatrosunun kurulmasında büyük gayret ve çaba harcamıştır.

2. Başta tiyatro olmak üzere mizah ve seyahat edebiyatı alanlarında eser vermiştir.

3. Tanzimat'tan sonra çıkarılan ilk mizah mecmuası Diyojen'de yayınlanan yazıları, Türk mizah edebiyatının o devirdeki en güzel örnekleri olarak kabul edilir.

4. Tiyatroları genelde komedi türündedir. Tiyatro dili bakımından Ahmed Vefik Paşanın izindedir. Ondan farklı olarak, özellikle halk konuşmalarına yaklaşmış, günlük konuşmalardan ve Türk dilini renklendiren pek çok klişe ve deyimlerden de faydalanmıştır.


Direktör Ali Bey'in Eserleri
Büyük bir kısmı tiyatro türünde olan eserlerinin bellibaşlıları şunlardır:
Kokona Yatıyor Yahut Madam Uykuda (tek perdelik komedi, 1870),
Tosun Ağa (Moliere'in Georges Dandin adlı eserinden adapte; üç perdelik komedi, 1870'te Güllü Agop Tiyatrosu'nda Memiş Ağa adıyla oynandı),
Ayyar Hamza (Moliere'in Les Fourberies de Scapin adlı eserinden adapte, 1871),
Misafiri İstiskal (Tek perdelik komedi, 1871),
Geveze Berber (iki perdelik komedi, 1873),
Gavo Minar ve Şürekâsı (Edmont Gondinet'den tercüme üç perdelik komedi, 1889),
Letafet (üç perdelik operakomik-1897),
Evlenmek İster Bir Adam (Paul de Kock'dan tercüme roman,1897),
Lehçetü'l-hakâyık (mizah sözlüğü, 1897),
Seyahat Jurnali (Hindistan gezisine ait notlar, 1897),
Seyyâreler (mitolojik muhtevalı mizahî hikâye, Kahire 1897).
Eserlerinden;
Kokona Yatıyor. Doğan Aksan (Ankara 1961),
Letafet Baha Dürder (İstanbul 1961),
Lehçetü 'l-hakâyık ve Seyyâreler Necmettin Hacıeminoğlu (Ankara 1962),
yine Lehçetü 'l-hakâyık-Kokona Yatıyor-Misafiri Îstiskal-Ayyar Hamza-Seyahat Jurnali Şemsettin Kutlu (sadeleştirilerek tek kitap halinde, İstanbul 1974) tarafından hazırlanıp yayımlanmıştır.

Kaynak: Turk Dili ve Edebiyati (2007). Direktör Ali Bey Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserler.